Żyjąc w tym kraju, raczej na pewno słyszałeś o katolickiej liście 7 grzechów głównych... Wśród nich znajduje się m.in. "gniew" Czy jednak naprawdę gniew jest grzechem? Nie, gniew nie jest grzechem, nazywanie gniewu grzechem to zwykłe kłamstwo. Gniewanie się, nie ma wiele wspólnego z grzechem, gniew jest naszą normalną reakcją. Kategoryzowanie gniewu jako grzech i wmawianie już od małego dziecka, ludziom, że nie mogą się gniewać, może rodzić wiele konsekwencji społecznych... dla takiej osoby.
Żyjąc w społeczeństwie, gdzie kultura i religia są ze sobą ściśle splecione, na pewno spotkaliśmy się z katolicką listą siedmiu grzechów głównych. To starożytna, ale nadal aktualna koncepcja, która wśród innych umieszcza "gniew" na szczycie listy zła. Czy jednak gniew jest zawsze i bez wyjątku grzechem? Wbrew wielu postrzeganiom, odpowiedź na to pytanie jest negatywna. Określanie gniewu jako grzechu to proste nieporozumienie, a nawet można by powiedzieć, że to kłamstwo.
Gniew, w swojej pierwotnej formie, jest naturalną reakcją na niesprawiedliwość, zagrożenie, czy krzywdę, która na nas spada. To uczucie, które ma na celu ochronę naszej godności i naszych praw. Nie ma nic wspólnego z grzechem, gdyż jest integralną częścią naszej natury ludzkiej i systemu emocjonalnego.
Rzecz jasna, gniew może prowadzić do negatywnych działań i może być niezdrowy, jeśli jest chroniczny lub jeśli nie potrafimy go kontrolować. Ale samo odczuwanie gniewu nie jest grzechem. Jest to ważne rozróżnienie, które powinniśmy zrozumieć i nauczyć siebie i nasze dzieci.
Kiedy od małego wpajamy ludziom, zwłaszcza dzieciom, że nie powinni się gniewać, tworzymy niezdrowy wzorzec, który może prowadzić do poważnych konsekwencji społecznych i emocjonalnych. Uczymy ich tłumić swoje emocje, co prowadzi do stłumienia, nierozwiązanych problemów emocjonalnych i może nawet wywołać uczucie winy za naturalne emocje. W rzeczywistości, powinniśmy nauczyć ludzi, jak konstruktywnie wyrażać gniew, jak zrozumieć jego źródło i jak go kontrolować, zamiast nauczyć ich, że gniew to grzech. Taka edukacja emocjonalna przynosi dużo zdrowsze i bardziej pozytywne skutki dla jednostki i społeczeństwa jako całości.
Wielowymiarowe zrozumienie gniewu i jego roli w naszym życiu to niezbędny krok w stronę zdrowszego społeczeństwa. Gniew, podobnie jak wszystkie nasze emocje, zasługuje na zrozumienie, akceptację i właściwe zarządzanie. To jest prawdziwa droga do spokoju i harmonii w naszym życiu i w społeczeństwie.
Listowanie grzechów, żyjąc pod prawem łaski?
Jednym z częstych aspektów nawrócenia jest skłonność nowo nawróconych do poszukiwania grzechu w każdym zakamarku swojego życia. Na powierzchni wydaje się, że skupiają się na kwestii tego, co jest grzeszne, i z czego powinni pokutować - upamietać, w przeważającej części swojego duchowego życia. To jest jednak tylko fragment obrazu. Wszak żyjąc pod łaską, życie chrześcijanina podlega zupełnie innym prawom, i to jest aspekt, który zasługuje na daleko większe zrozumienie.
Często zaniedbujemy fakt, że przemiana, jakiej doświadcza osoba nawracająca się, jest nie tylko procesem odrzucania grzechu, ale także odkrywania łaski. W przeciwnym razie nawrócenie staje się tylko surowym samokontrolowaniem, pozbawionym głębi i radości, które płyną z bycia u łaski Bożej. Nawracając się, jesteśmy zapraszani do życia pod zupełnie nowym prawem - prawem łaski, które nadaje naszemu życiu zupełnie inny wymiar. I to jest prawdziwa moc nawrócenia.
Czy Bóg się gniewa?
Biblia jest pełna przypadków gniewu Boga... a jeżeli tak, to jak gniew może być grzechem, skoro Bóg się gniewa?
W Biblii znajdziemy wiele przykładów gniewu Boga. Poniżej przedstawiam kilka z nich:
- Gniew na Kaina: Po tym jak Kain zabił swojego brata Abla, Bóg wyraził swój gniew poprzez przeklęcie Kaina (Księga Rodzaju 4,1-15). Bóg skazał go na tułaczkę, mimo że Kain obawiał się, że będzie zabity za swój czyn.
- Potop: W Księdze Rodzaju (Rdz 6,5-7) opisane jest, jak Bóg zobaczył, że zło ludzi na ziemi jest wielkie i że wszystkie ich myśli i zamiary serca są zawsze tylko złe. Z tego powodu Bóg postanowił zniszczyć wszystko, co żyje, za wyjątkiem Noego i jego rodziny. Gniew Boga w tym przypadku jest odpowiedzią na grzechy i zło człowieka.
- Sodoma i Gomora: Kolejnym przykładem jest historia Sodomy i Gomory (Rdz 19), gdzie Bóg zniszczył te miasta za ich grzechy. Tym razem gniew Boga wyraża się w postaci ognia i siarki, którymi zniszczono oba miasta.
- Gniew na Egipt: W Księdze Wyjścia, gniew Boga objawia się w dziesięciu plagach, które spadają na Egipt z powodu uporu faraona, który nie chciał uwolnić Izraelitów. Plagi, które kończą się śmiercią pierworodnych, są manifestacją gniewu Boga na niesprawiedliwość i okrucieństwo.
- Gniew Boga na pustyni: Po wyjściu z Egiptu, Izraelici wielokrotnie narzekali i buntowali się przeciwko Bogu, co prowadziło do Jego gniewu. Przykładowo, w Księdze Liczb (Lb 11,1-3) opisany jest moment, kiedy naród narzekał na trudności wędrowania po pustyni, co wywołało gniew Boga i spowodowało wybuch ognia w obozie Izraelitów.
- Gniew na Izraelitów w Księdze Liczb: W Liczbach 14:1-45, Izraelici narzekają i buntują się przeciwko Bogu i Mojżeszowi po przesłuchaniu raportu szpiegów o Ziemi Obiecanej. W gniewie Bóg zagraża, że zniszczy ich i stworzy z Mojżesza naród większy i silniejszy. Jednak Mojżesz interweniuje, a Bóg decyduje się na ukaranie Izraelitów przez skazanie ich na 40 lat tułaczki po pustyni, zanim mogą wejść do Ziemi Obiecanej.
- Gniew na Złotego Cielca: Kiedy Izraelici stworzyli złotego cielca jako obiekt kultu podczas oczekiwania na powrót Mojżesza z Góry Synaj, Bóg wyraził swój gniew (Księga Wyjścia 32,1-10). Gniew ten był odpowiedzią na bałwochwalstwo ludu Izraela.
- Gniew na Dathana i Abirama: W Księdze Liczb 16:1-35, Dathan i Abiram buntują się przeciwko autorytetowi Mojżesza. W odpowiedzi, Bóg otwiera ziemię, która pochłania Dathana, Abirama i ich rodziny.
- Gniew przeciwko Miriam i Aaronowi: W Księdze Liczb (Lb 12,1-10), Miriam i Aaron krytykują Mojżesza za jego małżeństwo z Kuszytką. Bóg gniewa się na nich za ten brak szacunku, a Miriam zostaje dotknięta trądem.
- Gniew na Mojżesza: W Księdze Liczb (Lb 20,7-12), Bóg nakazał Mojżeszowi przemówić do skały, aby dała wodę dla ludu Izraela. Jednak Mojżesz zamiast przemówić, uderzył w skałę dwukrotnie. Za to nieposłuszeństwo Bóg ukarał Mojżesza, nie pozwalając mu wejść do Ziemi Obiecanej.
- Gniew na Izraelitów po wejściu do Ziemi Obiecanej: W Księdze Jozuego (Jz 2,1-5), po śmierci Jozuego, Izraelici zaczęli czcić inne bóstwa i porzucili Boga. Bóg gniewa się na nich i pozwala im wpadać w ręce ich wrogów, jako karę za ich bałwochwalstwo.
- Gniew na króla Saula: Bóg wyraził swój gniew na króla Saula, gdy ten nie wykonał pełnego rozkazu Boga dotyczącego zniszczenia Amalekitów i ich dobytku (1 Księga Samuela 15). W rezultacie, Bóg odrzucił Saula jako króla Izraela.
- Gniew przeciwko Dawidowi: W Drugiej Księdze Samuela (2Sm 24,1-15), Bóg gniewa się na króla Dawida za przeprowadzenie spisu ludności Izraela, czego Bóg wcześniej zabronił. W rezultacie, Bóg daje Dawidowi do wyboru jedną z trzech kar: siedem lat głodu, trzy miesiące ucieczki przed nieprzyjaciółmi lub trzy dni zarazy w kraju.
- Gniew na króla Aza: W 2 Księdze Kronik 16:7-10, król Asa polega na królu Aramu, zamiast na Bogu, aby pomóc mu w walce z Izraelem. Za to Bóg gniewa się na Aza, a prorok Hanani przekazuje mu Bożą karę: wojny przez resztę jego panowania.
- Gniew na króla Uzjasza: W Drugiej Księdze Kronik (2 Krn 26,16-21), król Uzjasz zostaje ukarany za swoją pychę i próbę spalenia kadzidła na ołtarzu w świątyni, co było wyłącznym zadaniem kapłanów. Bóg wyraża swój gniew poprzez dotknięcie Uzjasza trądem.
- Gniew na króla Nebukadnecara: W Księdze Daniela (Dn 4,28-37), król Babilonu, Nebukadnecar, zostaje ukarany za swoją pychę. Bóg pozbawia go władzy i zdrowia psychicznego, co jest wyrazem Jego gniewu na pychę króla.
- Gniew na mieszkańców Tyru i Sydonu: W Księdze Izajasza (Iz 23) i w Księdze Ezechiela (Ez 26-28), Bóg przekazuje proroctwa przeciwko Tyrowi i Sydonowi, dwa ważne miasta Fenicji. Te proroctwa zapowiadają zniszczenie tych miast i są wyrazem gniewu Boga na ich pychę i niegodziwość.
- Gniew na lud Izraela w czasach proroka Jeremiasza: W Księdze Jeremiasza (Jr 32:26-35), Bóg wyraża swój gniew na cały lud Izraela za ich uporczywe złamanie przymierza i oddawanie czci innym bogom.
- Gniew na Niniwę: W Księdze Jonasz (J 1,1-2), Bóg gniewa się na miasto Niniwę za jego zło i wysyła proroka Jonasza, aby przepowiedział jego zniszczenie. Ostatecznie, jednak, mieszkańcy Niniwy pokutują i Bóg odstępuje od swojego gniewu.
- W Ewangelii według św. Jana (J 2,13-17), opisane jest, jak Jezus przychodzi do świątyni w Jerozolimie i zastaje tam kupców sprzedających bydło, owce i gołębie, oraz mieniających pieniądze. Jezus, wypełniony gniewem z powodu tego, co uważał za profanację świątyni, wyrzuca kupców, przewraca stoły i mówi: "Nie róbcie z domu mego Ojca targowiska!". Ta scena jest potężnym przykładem konstruktywnego gniewu. Jezus wyraża swoją złość w odpowiedzi na niesprawiedliwość i profanację miejsca, które powinno być domem modlitwy. Jego gniew jest skierowany nie na osoby, ale na czyny, które uważał za niewłaściwe. Ta historia pokazuje, że gniew nie jest zawsze grzechem. W odpowiednich okolicznościach i skierowany w odpowiedni sposób, może służyć jako narzędzie do walki z niesprawiedliwością i obrony wartości, które są ważne.
- Gniew na Ananiasza i Safirę: W Dziejach Apostolskich (Dz 5,1-11), Ananiasz i Safira zostali ukarani śmiercią za kłamstwo i hipokryzję. Sprzedali ziemię, ale zamiast oddać całość dochodu do wspólnej kasy kościoła, zataili część. Kiedy Piotr wykrywa ich kłamstwo, Ananiasz i Safira natychmiast umierają, co jest uważane za wyraz gniewu Boga.
- Gniew na Heroda Agryppę I: W Dziejach Apostolskich 12:20-23, Herod Agrypa I nie oddaje chwały Bogu podczas jednego z jego przemówień, za co jest ukarany przez Boga i umiera.
- W Księdze Objawienia, ostatniej księdze Nowego Testamentu, pojawia się motyw "Wielkiej Nierządnicy" - alegorycznej postaci symbolizującej zło i grzechy świata. Gniew Boży skierowany jest wtedy przeciwko niej i wszystkim, co reprezentuje. W Objawieniu 17, Bóg przekazuje wizję apokalipsy do Jana, w której przedstawiona jest "Wielka Nierządnica", siedząca na szkarłatnym bestii, pijana krwią świętych i męczenników. Ta nierządnica jest symbolicznym obrazem wielkiego miasta (najczęściej interpretowanego jako Rzym), które zatraciło się w grzechach i luksusach, a tym samym stało się wrogiem Boga i Jego ludu. W Objawieniu 18, Bóg wyraża swój gniew wobec "Wielkiej Nierządnicy" poprzez jej zniszczenie. Całe miasto jest pochłonięte ogniem i zniszczone w ciągu jednej godziny, co jest manifestacją gniewu Boga i jego sprawiedliwości. "W jednej godzinie poniżono twoją wielkość" (Obj 18,17), mówi anioł, wskazując na zniszczenie miasta. Tak więc, w kontekście Księgi Objawienia, gniew Boga jest pokazany jako konsekwencja za grzechy i zło "Wielkiej Nierządnicy". Jest to gniew, który jest zarówno sprawiedliwy, jak i konieczny, aby przeciwstawić się złu i przywrócić sprawiedliwość.
Te przykłady pokazują, że gniew Boga w Biblii jest zazwyczaj reakcją na grzechy i nieposłuszeństwo człowieka. Jest to gniew sprawiedliwy, skierowany przeciwko złu i niesprawiedliwości. Jednak warto zauważyć, że pomimo swego gniewu, Bóg zawsze jest gotowy do przebaczenia i łaski dla tych, którzy się nawracają i szukają Jego przebaczenia.
Biblijne zalecenia wobec gniewania się
"Nieskorość" do gniewu
(19): Tak więc, moi umiłowani bracia, niech każdy człowiek będzie skory do słuchania, nieskory do mówienia i nieskory do gniewu. (20): Gniew bowiem człowieka nie wykonuje sprawiedliwości Bożej. (21): Odrzućcie więc wszelką plugawość oraz bezmiar zła i z łagodnością przyjmijcie zaszczepione w was słowo, które może zbawić wasze dusze.
[Uwspółcześniona Biblia Gdańska, Jk 1]
Katolicy uznanie gniewu za grzech, postulują m. in. na podstawie tego fragmentu, ale przyjrzymy się jemu dokładniej... człowiek powinien być nieskory do mówienia i nieskory do gniewu... jeśli zatem traktować tu gniew jako grzech, trzeba by także "mówienie" potraktować w tym samym paradygmacie. O co zatem chodzi w tym fragmencie?
"Niech każdy człowiek będzie skory do słuchania, nieskory do mówienia i nieskory do gniewu" - ta część tekstu wskazuje na trzy istotne aspekty, które są kluczem do zdrowej komunikacji i relacji z innymi. Przede wszystkim zaleca, abyśmy byli "skorzy do słuchania", co sugeruje ważność empatii i próby zrozumienia perspektywy innej osoby, zamiast pośpiesznie formułować własne odpowiedzi czy sądy. Bycie "nieskorym do mówienia" sugeruje powściągliwość i rozwagę w komunikacji - unikanie niepotrzebnego gadatliwości i mówienia bez przemyślenia, które często prowadzi do nieporozumień. "Nieskory do gniewu" podkreśla konieczność panowania nad naszymi emocjami, szczególnie w kontekście gniewu, który, jeśli nie jest właściwie kontrolowany, może prowadzić do destrukcyjnych konsekwencji.
"Gniew bowiem człowieka nie wykonuje sprawiedliwości Bożej" - ten werset mówi o tym, jak ludzki gniew, szczególnie gdy jest wyrażany w sposób agresywny lub destrukcyjny, często stoi w sprzeczności ze sprawiedliwością Boga. Gniew człowieka jest często wynikiem naszych subiektywnych odczuć i nie zawsze odzwierciedla prawdziwą sprawiedliwość.
"Odrzućcie więc wszelką plugawość oraz bezmiar zła i z łagodnością przyjmijcie zaszczepione w was słowo, które może zbawić wasze dusze." - ta część zachęca do odrzucenia negatywnych postaw i uczynków (plugawości i zła), i przyjęcia Słowa Bożego z pokorą i otwartością.
Jeśli przyjrzymy się temu fragmentowi dokładniej, zauważymy, że nie potępia on gniewu jako emocji, lecz skupia się na sposobie, w jaki go wyrażamy i na naszej skłonności do nieprzemyślanych reakcji. W kontekście tego tekstu, zarówno "mówienie", jak i "gniew" mogą być problematyczne, gdy są wyrażane w sposób impulsywny lub niedyscyplinowany.
Porada "być nieskorym do mówienia i nieskorym do gniewu" przypomina nam, jak ważne jest bycie ostrożnym i rozwagą w naszych interakcjach z innymi. Nasza skłonność do szybkiego mówienia czy gniewu może prowadzić do zaburzeń komunikacyjnych i niezrozumienia. Biorąc pod uwagę historię Naamana, widzimy, jak zaciekły gniew i niechęć do słuchania mogą utrudniać proces uzdrowienia i odkrywania prawdy. Po pokonaniu gniewu i otwarciu się na słuchanie rad innych, Naaman zdołał doświadczyć uzdrowienia. Tak samo, na płaszczyźnie duchowej, nasz gniew i upór mogą stać na drodze do prawdy i pełni życia, które Bóg chce nam dać. Bez skłonności do słuchania i z tendencją do zbyt szybkiego mówienia czy zapadania w gniew, możemy przegapić mądrość i wskazówki, które Bóg chce nam przekazać.
Czy zatem można się gniewać?
(26): Gniewajcie się, lecz nie grzeszcie; niech słońce nie zachodzi nad gniewem waszym, (27): nie dawajcie diabłu przystępu.
[Biblia Warszawska, Ef 4]
Ten fragment z Księgi Efezjan (4:26-27) podaje ważne zasady dotyczące zdrowego radzenia sobie z gniewem zgodnie z nauczaniem biblijnym.
Pierwsza część wersetu 26, "Gniewajcie się, lecz nie grzeszcie", sugeruje, że odczuwanie gniewu samo w sobie nie jest grzechem. Gniew jest naturalnym uczuciem i reakcją na niesprawiedliwość lub krzywdę. Biblia nie potępia odczuwania gniewu, ale ostrzega przed konsekwencjami niewłaściwego wyrażania tego gniewu - to znaczy, nie pozwólmy, aby nasz gniew prowadził do grzechu.
Druga część wersetu 26, "niech słońce nie zachodzi nad gniewem waszym", zachęca do rozwiązania konfliktów i uwolnienia gniewu przed końcem dnia. Pozwala to uniknąć gromadzenia negatywnych emocji i złości, które mogą prowadzić do złości i niewybaczalności.
Werset 27, "nie dawajcie diabłu przystępu", dodatkowo podkreśla ideę, że zły sposób radzenia sobie z gniewem daje okazję do działania negatywnych sił. Gniew, który jest długo utrzymywany lub wyrażany w destrukcyjny sposób, może prowadzić do złamania relacji, goryczy i innych negatywnych wyników.
W kontekście całego tematu, ten fragment może być interpretowany jako wezwanie do zdrowego radzenia sobie z gniewem - do odczuwania go, uznawania go, ale również do rozwiązania go w sposób, który szanuje nas samych i innych, nie pozwala na jego długotrwałe utrzymanie, ani nie prowadzi do grzechu.
Zabijanie w sercu
(21): Słyszeliście, iż powiedziano przodkom: Nie będziesz zabijał, a kto by zabił, pójdzie pod sąd. (22): A Ja wam powiadam, że każdy, kto się gniewa na brata swego, pójdzie pod sąd, a kto by rzekł bratu swemu: Racha, stanie przed Radą Najwyższą, a kto by rzekł: Głupcze, pójdzie w ogień piekielny. (23): Jeślibyś więc składał dar swój na ołtarzu i tam wspomniałbyś, iż brat twój ma coś przeciwko tobie, (24): zostaw tam dar swój na ołtarzu, odejdź i najpierw pojednaj się z bratem swoim, a potem przyszedłszy, złóż dar swój.
[Biblia Warszawska, Mt 5]
Fragment z Ewangelii według św. Mateusza (5:21-24) dostarcza nam cennych wskazówek na temat gniewu i konfliktów interpersonalnych w kontekście nauk Jezusa. Ta część Kazania na Górze zaczyna się od odwołania do Starego Przymierza: "Nie będziesz zabijał", co było jednym z Dziesięciu Przykazań. Jezus jednak poszerza to rozumienie, pokazując, że nie tylko fizyczne akty przemocy są niewłaściwe, ale też emocje i słowa mogą być szkodliwe i zasługują na potępienie.
"Gniewajcie się, ale nie grzeszcie" - tę radę odnajdujemy w innym fragmencie Pisma Świętego. W tym kontekście Jezus mówi, że gniew wobec brata jest tak samo kwalifikowany do sądu jak morderstwo. To pokazuje, jak poważnie Jezus traktuje gniew i jak ważne jest dla nas, abyśmy umieli go kontrolować. Nie jest to potępienie samej emocji gniewu, ale raczej to, jak wyrażamy i kierujemy nasz gniew.
Jezus następnie mówi o konsekwencjach obraźliwych słów. Wyzywanie brata jest równoznaczne z postawieniem przed Radą Najwyższą, a nazywanie kogoś "głupcem" skutkuje "ogniem piekielnym". Jezus tutaj podkreśla, jak mocno nasze słowa mogą zranić innych i jak ważne jest, abyśmy mówili do siebie z szacunkiem i miłością.
Na koniec Jezus podkreśla wagę pojednania. Mówi, że jeśli przypominamy sobie o konflikcie z bratem podczas składania ofiary, powinniśmy najpierw zostawić ofiarę, pojednać się z bratem, a potem wrócić i złożyć ofiarę. To jest silne przypomnienie, że harmonia i pojednanie w naszych relacjach z innymi są niezwykle ważne w naszym duchowym życiu i mogą mieć pierwszeństwo nawet przed naszymi religijnymi obrzędami.
Gniew jako uczynek ciała
(19): Jawne zaś są uczynki ciała, mianowicie: wszeteczeństwo, nieczystość, rozpusta, (20): bałwochwalstwo, czary, wrogość, spór, zazdrość, gniew, knowania, waśnie, odszczepieństwo, (21): zabójstwa, pijaństwo, obżarstwo i tym podobne; o tych zapowiadam wam, jak już przedtem zapowiedziałem, że ci, którzy te rzeczy czynią, Królestwa Bożego nie odziedziczą. (22): Owocem zaś Ducha są: miłość, radość, pokój, cierpliwość, uprzejmość, dobroć, wierność, (23): łagodność, wstrzemięźliwość. Przeciwko takim nie ma zakonu. (24): A ci, którzy należą do Chrystusa Jezusa, ukrzyżowali ciało swoje wraz z namiętnościami i żądzami.
[Biblia Warszawska, Ga 5]
Fragment z Listu do Galatów (5:19-24) przedstawia kontrast między "uczynkami ciała" a "owocem Ducha". Uczynki ciała, opisane tutaj jako grzeszne działania, takie jak nierząd, bałwochwalstwo, gniew, zazdrość, pijaństwo, hulanki i inne, są skutkiem działania naszej upadłej, grzesznej natury. To są te aspekty naszego zachowania, które, niekontrolowane, prowadzą do destrukcji, niezgód i ostatecznie oddzielają nas od Boga i Jego królestwa.
Autor listu, Apostoł Paweł, nie tylko mówi nam, czego powinniśmy unikać, ale także pokazuje, jakie cechy powinniśmy dążyć do wykazania w naszym życiu. Owoce Ducha, takie jak miłość, radość, pokój, cierpliwość, uprzejmość, dobroć, wierność, łagodność, opanowanie, są oznakami prawdziwej transformacji duchowej. Są one rezultatem naszego życia w zgodzie z Duchem Świętym, kiedy nasze myśli, słowa i czyny stają się coraz bardziej zgodne z charakterem i nauczaniem Jezusa.
Na koniec Paweł przypomina nam, że ci, którzy należą do Chrystusa, "ukrzyżowali swoje ciało wraz z jego namiętnościami i żądzami". Mówi nam to, że jako chrześcijanie, jesteśmy wezwani do odrzucenia naszych starych, grzesznych skłonności i zamiast tego żyć w nowości życia, które jest nam dane przez Chrystusa.
Ten fragment jest silnym przypomnieniem o konieczności walki z grzechem, o sile Ducha Świętego do przemieniania naszych serc i życia oraz o naszym wezwaniu do świętości i prawdziwej przemiany duchowej.
Gniew, a wychowywanie dzieci - karność
(4): A wy, ojcowie, nie pobudzajcie do gniewu dzieci swoich, lecz napominajcie i wychowujcie je w karności, dla Pana.
[Biblia Warszawska, Ef 6]
List do Efezjan 6:4 zawiera konkretną radę dla ojców dotyczącą wychowania dzieci. Apostoł Paweł zwraca uwagę na to, jak istotne jest, aby ojcowie nie prowokowali swoich dzieci do gniewu, a zamiast tego wychowywali je "w karności i pouczeniach Pana".
Ostrzeżenie przed pobudzaniem dzieci do gniewu odnosi się do negatywnych działań i postaw, takich jak nadmierna surowość, niesprawiedliwość, ciągłe krytykowanie, czy ignorowanie ich potrzeb, które mogą prowadzić do frustracji, złości i gorzkości u dzieci. Te postawy nie tylko nie służą skutecznemu wychowaniu, ale mogą przynieść trwałe szkody w emocjonalnym rozwoju dziecka.
Na przeciwko temu Paweł stawia pozytywny model wychowania, który polega na "karności i pouczeniach Pana". Zaleca więc wychowywanie dzieci w duchu miłości, szacunku, cierpliwości i zrozumienia, kierując je ku zasadom i wartościom wynikającym z nauczania Jezusa Chrystusa.
Kluczową rolę w wychowaniu dzieci mają zatem zarówno ojcowie, jak i matki, a ich zadaniem jest kształtować charakter dzieci, prowadzić je do prawdziwej mądrości i pomagać w rozwijaniu owoców Ducha Świętego. Wszystko to powinno być robione z miłością i cierpliwością, zrozumieniem i szacunkiem dla indywidualności dziecka.
Szukanie zemsty
(19): Ponieważ to, co o Bogu wiedzieć można, jest dla nich jawne, gdyż Bóg im to objawił. (20): Bo niewidzialna jego istota, to jest wiekuista jego moc i bóstwo, mogą być od stworzenia świata oglądane w dziełach i poznane umysłem, tak iż nic nie mają na swoją obronę, (21): dlatego że poznawszy Boga, nie uwielbili go jako Boga i nie złożyli mu dziękczynienia, lecz znikczemnieli w myślach swoich, a ich nierozumne serce pogrążyło się w ciemności.
[Biblia Warszawska, Rz 1]
List do Rzymian 12:19-21 stanowi silne wezwanie dla chrześcijan, by nie szukali samodzielnej zemsty, lecz zamiast tego powierzyli sprawiedliwość Bogu, który jest jedynym prawdziwym sędzią. Apostoł Paweł powtarza tu zasadę, że każdy, kto szuka zemsty, przekracza granice swojej roli, a prawdziwa sprawiedliwość leży w rękach Boga.
Zamiast dążenia do osobistej zemsty, Paweł zachęca do aktów dobroci wobec tych, którzy nas skrzywdzili. Jeżeli wróg jest głodny czy spragniony, mamy go nakarmić i napoić. Tym samym nie tylko pokazujemy naszą niezłomną dobroć, ale możemy również prowadzić przeciwnika do refleksji i przemiany.
Zwrot o "rozżarzonych węglach", który Paweł zacytował z Księgi Przysłów, można interpretować na dwa sposoby. Po pierwsze, może oznaczać skruchę i nawrócenie, które nasze dobroczynne działania mogą wywołać w sercu wroga. Po drugie, może odnosić się do ostatecznej kary, jaką Bóg nałoży na nieuprzedzonych grzeszników.
Paweł kończy ten fragment wezwaniem do walki ze złem dobrem. To jest kluczowy element chrześcijańskiego życia, idea zwycięstwa nad negatywnymi siłami przez miłość, cierpliwość i dobroć. Zło, bez względu na to, jak silne, nie może zwyciężyć dobra, które ma swoje źródło w Bogu. Tak więc, nawet gdy stoimy w obliczu zła, jesteśmy wezwani, by reagować z miłością i cierpliwością, pokazując siłę naszej wiary i naszego charakteru.
Gniew, a wyrażanie gniewu
Gniew jest emocją, podobnie jak radość, smutek, strach czy zaskoczenie. Jest to uczucie, które pojawia się, kiedy czujemy, że jesteśmy skrzywdzeni, zagrożeni lub kiedy nasze oczekiwania nie są spełnione. W takim sensie, gniew sam w sobie nie jest ani dobry, ani zły - jest po prostu reakcją emocjonalną na pewne sytuacje.
Wyrażanie gniewu, z drugiej strony, odnosi się do sposobu, w jaki komunikujemy te emocje innym ludziom. Może to obejmować różne działania, od gwałtownych wybuchów i agresywnych działań, po spokojne i skoncentrowane komunikowanie swojego niezadowolenia.
Właśnie sposób wyrażania gniewu może być problematyczny i potencjalnie szkodliwy dla nas samych i dla innych. Agresywne lub destrukcyjne wyrażanie gniewu może prowadzić do konfliktów, zniszczeń i szkód emocjonalnych. Z drugiej strony, zdrowe wyrażanie gniewu - na przykład poprzez rozmowę o swoich uczuciach, poszukiwanie rozwiązań problemów, bycie stanowczym, może i pomóc w rozwiązywaniu problemów.
Rozumienie i umiejętne wyrażanie gniewu jest często wyzwaniem, zwłaszcza dla osób, które nie są przyzwyczajone do radzenia sobie z tym silnym uczuciem. Dla wielu, pojęcie wyrażania gniewu kojarzy się z agresją lub napastliwością. W rzeczywistości jednak, zdrowe wyrażanie gniewu może być postrzegane jako formą asertywności i stanowczości, nie ataku na inną osobę. Ponadto, wyrażanie gniewu często mylone jest z potępieniem. Istnieje jednak znacząca różnica między osądzaniem a otwartym wyrażaniem swoich uczuć. Potępienie ma na celu skrytykowanie lub zdeprecjonowanie drugiej osoby, podczas gdy zdrowe wyrażanie gniewu polega na komunikacji swoich emocji, oczekiwań i potrzeb, nie naruszając przy tym granic i godności innych. W tym kontekście, gniew staje się narzędziem samoświadomości i autentycznego, skutecznego dialogu, a nie źródłem konfliktów i niezrozumienia.
Przykłady wyrażania gniewu z biblii
Rozgniewany Jezus
(13): A gdy się zbliżała Pascha żydowska, udał się Jezus do Jerozolimy. (14): I zastał w świątyni sprzedających woły i owce, i gołębie, i siedzących wekslarzy. (15): I skręciwszy bicz z powrózków, wypędził ich wszystkich ze świątyni wraz z owcami i wołami; wekslarzom rozsypał pieniądze i stoły powywracał, (16): a do sprzedawców gołębi rzekł: Zabierzcie to stąd, z domu Ojca mego nie czyńcie targowiska. (17): Wtedy uczniowie jego przypomnieli sobie, że napisano: Żarliwość o dom twój pożera mnie. (18): Wtedy odezwali się Żydzi, mówiąc do niego: Jaki znak okażesz nam na dowód, że ci to wolno czynić?
[Biblia Warszawska, J 2]
Epizod czyszczenia świątyni przez Jezusa, opisany w Ewangelii Jana (2:13-18), jest jednym z najbardziej dramatycznych wydarzeń w Jego publicznej działalności. Ten fragment pokazuje Jezusa, który, pełen gniewu, wypędza kupców i wekslarzy ze świątyni. Jego gniew jest wywołany oburzeniem na to, że świątynia, dom Jego Ojca, miejsce przeznaczone do modlitwy i uwielbienia, została przekształcona w miejsce handlu.
Jezus nie gniewa się tu bez powodu. Jego gniew jest święty - to reakcja na profanację świątyni, która miała być domem modlitwy dla wszystkich narodów. Jest to wyraz Jego troski o godność i świętość miejsca, które jest domem Ojca. W tej scenie Jezus pokazuje, że nie jest On obojętny na niesprawiedliwość czy brak szacunku dla rzeczy świętych.
Jego gniew nie prowadzi do niszczących konsekwencji dla innych. Wręcz przeciwnie, ma na celu przywrócenie właściwego porządku i szacunku dla świątyni. Jezus nie atakuje fizycznie ludzi, lecz wyraża swój gniew w sposób kontrolowany i celowy, kierując swoje działania przeciwko praktykom, które profanują świątynię.
Rozważanie gniewu w sercu
(6): I zapłonąłem wielkim gniewem, gdy usłyszałem ich krzyk i te słowa. (7): Rozważyłem więc tę rzecz w swoim sercu i zbeształem przedniejszych i naczelników tymi słowy: Ciężkie brzemię nakładacie jeden na drugiego. Następnie zwołałem przeciwko nim wielkie zgromadzenie (8): i rzekłem do nich: Myśmy według naszej możności wykupili naszych braci, Żydów, zaprzedanych poganom, a wy sprzedajecie nawet waszych braci, i ci znów muszą być przez nas wykupieni. I oni zamilkli, i nie znaleźli słowa odpowiedzi.
[Biblia Warszawska, Ne 5]
negatywnym. W tym kontekście, Nehemiasz, jedna z postaci biblijnych, czuje się gwałtownie zły, gdy dowiaduje się o niesprawiedliwości, które dotknęły jego współwyznawców. Jego złość jest wywołana opresją i krzywdą, które spotkały tych, których powinien bronić.
Złość Nehemiasza nie jest chaotyczna, niekontrolowana. Zamiast tego, Nehemiasz „rozważa tę rzecz w swoim sercu”, sugerując, że jego gniew jest połączony z głębokim zrozumieniem i empatią dla cierpiących. Następnie postępuje zgodnie ze swoim gniewem, konfrontując "przedniejszych i naczelników" i publicznie ich beszta. Gniew Nehemiasza jest kierowany ku konkretnym działaniom i jest używany w sposób konstruktywny, aby skierować uwagę na niesprawiedliwość i zmusić do zmiany tych, którzy mają moc, aby to zrobić.
Nehemiasz jest gniewny, ale nie jest grzeszny. Jego złość nie jest skierowana na osoby, ale na ich czyny, a zwłaszcza na niesprawiedliwość, której doświadczyli. Jego gniew prowadzi do konstruktywnej akcji i sprawiedliwości dla tych, którzy byli skrzywdzeni.
Ten fragment pokazuje, że złość sama w sobie nie jest zła. Kluczowe jest to, jak ją rozpoznajemy, jak sobie z nią radzimy i jak ją wyrażamy. Może ona być ważnym narzędziem do przeciwdziałania niesprawiedliwości i do walki o sprawiedliwość, jeśli jest właściwie skierowana i kontrolowana.
Gniew Króla na...
(1): Wtedy Pan posłał Natana do Dawida, a ten, przyszedłszy do niego, powiedział:W pewnym mieście było dwóch mężów, Jeden bogaty, a drugi ubogi. (2): Bogaty miał bardzo wiele owiec i bydła, (3): Ubogi zaś nie miał nic oprócz jednej małej owieczki, Którą nabył. I żywił ją, a ona wyrosła u niego Razem z jego dziećmi. Z chleba jego jadała, z kubka jego piła, Na łonie jego sypiała i była mu jak córka. (4): Pewnego razu przybył do męża bogatego podróżny. Żal mu było wziąć ze swoich owiec czy ze swojego bydła, Aby je przyrządzić dla podróżnego, Który do niego przybył. Wziął więc owieczkę tego męża ubogiego, I ją przyrządził dla męża, który do niego przybył. (5): Wtedy Dawid wybuchnął wielkim gniewem na owego męża i rzekł do Natana: Jako żyje Pan, że na śmierć zasługuje mąż, który tak postąpił. (6): Za owieczkę zapłaci w czwórnasób, dlatego że taką rzecz uczynił i że nie miał litości. (7): Wtedy Natan rzekł do Dawida: Ty jesteś tym mężem. Tak mówi Pan, Bóg Izraela: Ja cię namaściłem na króla nad Izraelem i Ja cię wyrwałem z ręki Saula. (8): Dałem ci dom twojego pana i żony twojego pana na twoje łono, dałem ci dom Izraela i Judy, a jeśliby to było za mało, byłbym dodał ci jeszcze nadto. (9): Dlaczego więc wzgardziłeś słowem Pana, popełniając zło w oczach jego? Uriasza Chetejczyka zabiłeś mieczem, jego żonę wziąłeś sobie za żonę, jego zaś zabiłeś mieczem Ammonitów.
[Biblia Warszawska, 2Sm 12]
W 2 Samuela 12, spotykamy króla Dawida w jednym z najbardziej intensywnych i skomplikowanych momentów jego życia. Dawid popełnił poważne grzechy: dopuścił się cudzołóstwa z Betszebą, a potem zorganizował śmierć jej męża, Uriasza. Prorok Natan przychodzi do Dawida, aby skonfrontować go z jego czynami, używając alegorii o biednym człowieku i jego jagnięciu, które zostało zabrane przez bogatego człowieka.
Gniew Dawida wybucha, kiedy słyszy o tym niesprawiedliwym czynie. Jest on tak wściekły, że zapowiada surową karę dla tego bogatego człowieka, nieświadomy, że prorok Natan mówi o nim samym.
Gniew Dawida jest ważny, bo pokazuje, jak silna jest jego reakcja na niesprawiedliwość, nawet kiedy nie rozumie, że to on sam jest sprawcą tej niesprawiedliwości. Jego gniew jest naturalnym odruchem na ból i krzywdę wyrządzoną innym, co pokazuje, że Dawid, mimo swoich błędów, ma w sobie silne poczucie moralności i sprawiedliwości.
Jednak, ta scena pokazuje też, jak łatwo jest nie zauważać własnej winy i niesprawiedliwości, szczególnie kiedy jesteśmy zapaleni gniewem na innych. Kiedy Natan ujawnia Dawidowi, że alegoria dotyczy jego własnych czynów, gniew Dawida zamienia się w skruchę. Pokazuje to, że podczas gdy gniew może być ważnym narzędziem do rozpoznawania i reagowania na niesprawiedliwość, musi być on zawsze równoważony przez pokorę, samorefleksję i gotowość do przyznania się do własnych błędów.
Jak nie wyrażać gniewu?
Rozgniewany Kain
(3): Po niejakim czasie Kain złożył Panu ofiarę z plonów rolnych; (4): Abel także złożył ofiarę z pierworodnych trzody swojej i z tłuszczu ich. A Pan wejrzał na Abla i na jego ofiarę. (5): Ale na Kaina i na jego ofiarę nie wejrzał; wtedy Kain rozgniewał się bardzo i zasępiło się jego oblicze. (6): I rzekł Pan do Kaina: Czemu się gniewasz i czemu zasępiło się twoje oblicze? (7): Wszak byłoby pogodne, gdybyś czynił dobrze, a jeśli nie będziesz czynił dobrze, u drzwi czyha grzech. Kusi cię, lecz ty masz nad nim panować. (8): Potem rzekł Kain do brata swego Abla: Wyjdźmy na pole! A gdy byli na polu, rzucił się Kain na brata swego Abla i zabił go.
[Biblia Warszawska, Rdz 4]
Gniew Kaina, opisany w Księdze Rodzaju, jest doskonałym przykładem destrukcyjnej siły niekontrolowanego gniewu. Bóg nie przyjął ofiary Kaina, co spowodowało intensyfikację gniewu u niego. Nie było to jednak odrzucenie Kaina jako osoby, lecz jego ofiary, co pokazuje, że gniew był nieuzasadniony. Zamiast poszukiwać rozwiązania czy próby zrozumienia, dlaczego jego ofiara nie została przyjęta, Kain pozwolił, aby jego gniew zdominował jego myśli i działania.
Gniew Kaina skierowany był na jego brata, Abla, który nie miał z tym nic wspólnego. Kain pozwolił, aby jego gniew wzrósł do tego stopnia, że odebrał życie swojemu bratu. Jego gniew był zatem nie tylko niekontrolowany, ale także całkowicie nieproporcjonalny do sytuacji.
Zatem, gniew jest zły, gdy jest niekontrolowany i nieuzasadniony. Gniew, który prowadzi do agresji, przemocy lub niesprawiedliwości, jest zawsze zły. Zamiast pozwalać gniewowi zdominować nasze myśli i działania, powinniśmy szukać konstruktywnych sposobów radzenia sobie z tym uczuciem, takich jak rozmowa, wyrażanie swoich uczuć, modlitwa. W każdej sytuacji, gniew powinien być kontrolowany, aby nie prowadzić do destrukcyjnych konsekwencji.
Rozgniewany Jonasz
(10): Wtedy ci mężowie bardzo się zlękli i dowiedziawszy się, że ucieka sprzed oblicza Pana, bo im to był powiedział, rzekli do niego: Dlaczego to uczyniłeś?
[Biblia Warszawska, Jon 1]
(1): Jonaszowi bardzo się to nie podobało, tak że się rozgniewał. (2): I modlił się do Pana, mówiąc: Ach, Panie! Czy nie to miałem na myśli, gdy jeszcze byłem w mojej ojczyźnie? Dlatego pierwszym razem uciekałem do Tarszyszu; wiedziałem bowiem, że Ty jesteś Bogiem łaskawym i miłosiernym, cierpliwym i pełnym łaski, który żałuje nieszczęścia. (3): Otóż teraz, Panie, zabierz moją duszę, bo lepiej mi umrzeć aniżeli żyć. (4): A Pan odpowiedział: Czy to słuszne, tak się gniewać? (5): Potem Jonasz wyszedł z miasta i zamieszkał na wschód od miasta; i zrobił sobie tam szałas, i usiadł w jego cieniu, aby zobaczyć, co będzie się dziać w mieście. (6): A Pan, Bóg, wyznaczył krzew rycynowy, aby wyrósł nad Jonaszem, dawał cień jego głowie i osłaniał go przed grożącym mu nieszczęściem. I Jonasz radował się bardzo z tego krzewu rycynowego. (7): Lecz nazajutrz z pojawieniem się zorzy wyznaczył Bóg robaka, który podgryzł krzew rycynowy, tak że usechł. (8): A gdy wzeszło słońce, zesłał Bóg suchy wiatr wschodni i słońce prażyło głowę Jonasza, tak że omdlewał i życzył sobie śmierci, mówiąc: Lepiej mi umrzeć niż żyć. (9): Wtedy rzekł Bóg do Jonasza: Czy to słuszne, tak się gniewać z powodu krzewu rycynowego? A ten odpowiedział: Słusznie jestem zagniewany, i to na śmierć. (10): A Pan rzekł: Ty żałujesz krzewu rycynowego, koło którego nie pracowałeś i którego nie wyhodowałeś; wyrósł on w ciągu jednej nocy i w ciągu jednej nocy zginął, (11): a Ja nie miałbym żałować Niniwy, tego wielkiego miasta, w którym żyje więcej niż sto dwadzieścia tysięcy ludzi, którzy nie umieją rozróżnić między tym, co prawe, a tym, co lewe, a nadto wiele bydła?
[Biblia Warszawska, Jon 4]
Gniew Jonasza, jest przykładem gniewu nieuzasadnionego i skierowanego nie na właściwe cele. Pragnienie zemsty na mieszkańcach Niniwy było silniejsze w Jonasz niż pragnienie ich nawrócenia. Kiedy Bóg okazał miłosierdzie mieszkańcom Niniwy, Jonasz "rozpalił się gniewem", czując się rozgoryczonym i zrozpaczonym z powodu miłosierdzia, które Bóg okazał ludziom, których uważał za niewartych.
Gniew Jonasza był irracjonalny i wynikał z jego uprzedzeń oraz braku zrozumienia dla miłosierdzia Bożego. Pragnął kary dla Niniwy, nie przyjmując bożej perspektywy, że Bóg jest Bogiem miłości i miłosierdzia, który pragnie, aby wszyscy ludzie nawrócili się i żyli. Kiedy Bóg zwrócił uwagę Jonaszowi na to, że "nie wypada, żeby tak się rozgniewał", pokazał mu, że prawdziwym celem powinno być nie zniszczenie grzeszników, ale ich nawrócenie.
Zatem, gniew Jonasz był zły, ponieważ nie był kontrolowany, był nieuzasadniony i skierowany na niewłaściwe cele. Jonasz pozwolił, aby jego gniew przysłonił mu prawdę o miłości i miłosierdziu Boga. Wskazuje to na to, że gniew, który nie jest kontrolowany i jest skierowany na niewłaściwe cele, jest zawsze zły. Zamiast tego, powinniśmy dążyć do tego, aby nasz gniew był zawsze kontrolowany, uzasadniony i skierowany na właściwe cele, takie jak walka z niesprawiedliwością i obrona prawdy.
(19): A Józef rzekł do nich: Nie bójcie się! Czyż ja jestem na miejscu Boga? (20): Wy wprawdzie knuliście zło przeciwko mnie, ale Bóg obrócił to w dobro, chcąc uczynić to, co się dziś dzieje: zachować przy życiu liczny lud. (21): Nie bójcie się więc. Ja będę utrzymywał was i dzieci wasze. Tak pocieszał ich i przyjaźnie z nimi rozmawiał.
[Biblia Warszawska, Rdz 50]
(21): Nie daj się zwyciężyć złu, ale zło dobrem zwyciężaj.
[Biblia Warszawska, Rz 12]
(31): Wszelka gorycz i zapalczywość, i gniew, i krzyk, i złorzeczenie niech będą usunięte spośród was wraz z wszelką złością. (32): Bądźcie jedni dla drugich uprzejmi, serdeczni, odpuszczając sobie wzajemnie, jak i wam Bóg odpuścił w Chrystusie.
[Biblia Warszawska, Ef 4]
(32): Więcej wart jest cierpliwy niż bohater, a ten, kto opanowuje siebie samego, więcej znaczy niż zdobywca miasta. [Biblia Warszawska, Prz 16]
