Czy Program Dwunastu Kroków jest rozwiązaniem? Refleksje nad grzechem i uzależnieniem

Program Dwunastu Kroków, zapoczątkowany przez Billa Wilsona w latach trzydziestych XX wieku, początkowo służył pomocy osobom uzależnionym od alkoholu. Obecnie jest szeroko stosowany w leczeniu różnorodnych uzależnień, w tym hazardu, narkomanii, oraz tzw. współuzależnienia. Program ten zdobył popularność na całym świecie i stał się fundamentem wielu grup wsparcia oraz programów terapeutycznych. Wielu jednak zastanawia się, czy podejście to faktycznie pomaga w walce z grzechem, czy raczej zamienia odpowiedzialność za grzech w rodzaj "choroby", którą należy leczyć.

Grzech czy choroba?

Podstawą Programu Dwunastu Kroków jest uznanie, że osoba uzależniona jest "bezsilna" wobec swojego nałogu, a problem uzależnienia traktuje się jako chorobę, którą trzeba leczyć. W kontekście chrześcijańskim takie podejście budzi jednak pytania. Biblia wyraźnie mówi, że wszyscy ludzie są grzeszni i potrzebują odkupienia. Apostoł Paweł w Liście do Rzymian pisze: „Wszyscy bowiem zgrzeszyli i są pozbawieni chwały Bożej” (Rzymian 3:23). Chrześcijaństwo naucza, że grzech jest świadomym wyborem i odrzuceniem Bożej woli, a nie jedynie chorobą.

List do Koryntian również przypomina o odpowiedzialności za grzechy: „Czy nie wiecie, że niesprawiedliwi nie odziedziczą królestwa Bożego? Nie łudźcie się: ani rozpustnicy, ani bałwochwalcy, ani cudzołożnicy, ani zniewieściali, ani mężczyźni współżyjący z sobą, ani złodzieje, ani chciwcy, ani pijacy, ani obmówcy, ani rabusie, nie odziedziczą królestwa Bożego.” (1 Koryntian 6:9-10). Uzależnienie nie jest tu przedstawione jako choroba, lecz jako grzech wymagający pokuty i odnowy duchowej.

Wolność w Chrystusie

Dla chrześcijanina prawdziwa wolność od grzechu i uzależnień pochodzi nie z uznania własnej bezsilności, ale z wiary w Jezusa Chrystusa i Jego moc przemiany życia. Jezus obiecał: „Jeżeli więc Syn was wyzwoli, będziecie rzeczywiście wolni.” (Jana 8:36). Wiara w Chrystusa nie tylko uwalnia od grzechu, ale daje też moc, by żyć w sposób święty i czysty, wolny od dominacji grzechu. W Liście do Koryntian Paweł przypomina: „Jeżeli ktoś jest w Chrystusie, jest nowym stworzeniem. Stare przeminęło, oto wszystko stało się nowe.” (2 Koryntian 5:17). Chrześcijanie wierzą, że to właśnie życie w Chrystusie jest prawdziwym rozwiązaniem problemów duchowych.

Osobista odpowiedzialność

Program Dwunastu Kroków opiera się na założeniu, że uzależnienie to choroba, nad którą człowiek nie ma kontroli. Biblia jednak przypomina o odpowiedzialności każdego człowieka za swoje czyny. W Liście do Galacjan czytamy: „Nie dajcie się zwieść: Bóg nie pozwala z siebie szydzić. Co człowiek sieje, to i żąć będzie.” (Galacjan 6:7). Pismo Święte podkreśla, że każdy ponosi odpowiedzialność za swoje grzechy, a nie jest jedynie ofiarą okoliczności czy biologicznych uwarunkowań.

List do Jakuba również mówi: „Kto więc umie dobrze czynić, a nie czyni, grzeszy.” (Jakuba 4:17). Grzech nie jest przypadkowym działaniem ani skutkiem jedynie biologicznych czynników – jest świadomym aktem nieposłuszeństwa wobec Boga.

Przemiana przez moc Ducha Świętego

Prawdziwe uzdrowienie, według chrześcijaństwa, jest możliwe jedynie przez moc Ducha Świętego. Apostoł Paweł pisze w Liście do Efezjan: „A nie upijajcie się winem, które powoduje rozwiązłość, lecz napełniajcie się Duchem.” (Efezjan 5:18). Wszyscy, którzy przyjmują Chrystusa jako Zbawiciela, otrzymują Ducha Świętego, który pomaga im żyć życiem wolnym od grzechu i nałogów. To nie jest tylko zewnętrzna zmiana, ale głęboka przemiana serca.

Filipian 4:13 przypomina nam, że „Wszystko mogę w Tym, który mnie umacnia, w Chrystusie.” Chrześcijaństwo oferuje więc nie tylko moralne wsparcie, ale rzeczywistą siłę do przemiany i odrzucenia grzechu. Przez wiarę i życie w Duchu Świętym każdy człowiek może pokonać swoje słabości i uzależnienia.

Wezwanie do pokuty i nawrócenia

Program Dwunastu Kroków proponuje osobom uzależnionym przyznanie się do swojej bezsilności i pogodzenie się z niemożliwością zmiany bez pomocy. Chrześcijaństwo natomiast podkreśla, że rozwiązaniem problemu grzechu jest pokuta i nawrócenie do Boga. W Dziejach Apostolskich 3:19 jest napisane: „Nawróćcie się więc i zwróćcie się do Boga, aby były zgładzone wasze grzechy, aby nadeszły od Pana dni ochłody.” To zaproszenie do prawdziwej przemiany i relacji z Bogiem, który ma moc przebaczyć i odmienić życie.

Chrześcijańska alternatywa wobec Programu Dwunastu Kroków

Program Dwunastu Kroków niewątpliwie przynosi ulgę i wsparcie wielu osobom na drodze do odzyskania kontroli nad swoim życiem. Jednak z perspektywy chrześcijańskiej istnieje głębsze, bardziej trwałe rozwiązanie problemu grzechu i uzależnienia – życie w Chrystusie. Biblia wyraźnie mówi o grzechu jako o akcie wolnej woli, który wymaga pokuty, a nie jedynie leczenia.

Dla osób wierzących prawdziwa wolność i uzdrowienie nie polega na przyznaniu się do własnej bezsilności wobec nałogu, ale na uznaniu swego grzechu, odwróceniu się od niego i powierzeniu życia Bogu. Jezus mówił: „Ja jestem drogą i prawdą, i życiem. Nikt nie przychodzi do Ojca inaczej jak tylko przeze Mnie.” (Jana 14:6). To w Chrystusie leży pełnia życia i prawdziwe uzdrowienie, które wykracza poza tymczasową ulgę oferowaną przez programy terapeutyczne.

Oto biblijne kontrargumenty wobec niektórych założeń Programu Dwunastu Kroków, które można przedstawić w punktach:

1. Grzech jako wybór, a nie choroba
   • Biblia mówi, że grzech jest wyborem człowieka i wynika z jego wolnej woli, a nie jest efektem choroby.
   • „Wszyscy bowiem zgrzeszyli i są pozbawieni chwały Bożej” (Rzymian 3:23) – wskazuje, że grzech jest powszechny i wymaga odkupienia, nie leczenia.
2. Odpowiedzialność za własne czyny
   • Program Dwunastu Kroków zwalnia uzależnionego z odpowiedzialności, twierdząc, że jest on „bezsilny”.
   • Biblia jednak przypomina, że każdy człowiek jest odpowiedzialny za swoje czyny i że to, co zasiewa, będzie żąć:
     • „Co człowiek sieje, to i żąć będzie” (Galacjan 6:7).
3. Wolność przez Chrystusa, a nie poprzez przyznanie się do bezsilności
   • Chrześcijaństwo naucza, że prawdziwa wolność pochodzi od Jezusa Chrystusa, który daje moc do przezwyciężenia grzechu.
   • „Jeżeli więc Syn was wyzwoli, będziecie rzeczywiście wolni” (Jana 8:36).
4. Uzdrowienie przez Ducha Świętego
   • Program Dwunastu Kroków opiera się na zewnętrznej pomocy i uznaniu bezsilności wobec nałogu, podczas gdy Biblia podkreśla, że Duch Święty daje moc do życia w wolności od grzechu.
   • „A nie upijajcie się winem, które powoduje rozwiązłość, lecz napełniajcie się Duchem” (Efezjan 5:18).
5. Pokuta i nawrócenie zamiast akceptacji bezsilności
   • Program Dwunastu Kroków zachęca do uznania swojej bezsilności, ale chrześcijańska odpowiedź to pokuta i odwrócenie się od grzechu.
   • „Nawróćcie się więc i zwróćcie się do Boga, aby były zgładzone wasze grzechy” (Dzieje Apostolskie 3:19).
6. Życie w zgodzie z Bogiem i Jego prawem
   • Zamiast uznawać „siłę wyższą” (która może być różnie interpretowana), Biblia podkreśla, że pełnię życia i moc do przemiany daje jedynie Bóg w Chrystusie.
   • „Ja jestem drogą i prawdą, i życiem. Nikt nie przychodzi do Ojca inaczej jak tylko przeze Mnie” (Jana 14:6).
7. Przemiana serca przez Ducha, a nie jedynie zewnętrzna kontrola
   • Program Dwunastu Kroków stawia nacisk na zewnętrzne kroki i samokontrolę, ale Biblia wskazuje, że zmiana serca następuje dzięki Duchowi Świętemu, który uzdalnia do życia w prawdzie i czystości.
   • „I dam wam serce nowe i ducha nowego tchnę do waszego wnętrza” (Ezechiela 36:26).
8. Obietnica Bożego wsparcia
   • W przeciwieństwie do idei całkowitej bezsilności, Biblia zapewnia, że Bóg wspiera w walce z pokusami i daje moc do zwyciężania nad grzechem.
   • „Wszystko mogę w Tym, który mnie umacnia, w Chrystusie” (Filipian 4:13).
9. Walka z grzechem jako ciągły proces uświęcenia
   • Program Dwunastu Kroków nie kładzie nacisku na uświęcenie, lecz na „odzyskanie zdrowia”. Biblia jednak uczy, że wierzący są powołani do ciągłego procesu uświęcenia i odnowy.
   • „Uświęcajcie się, bo Ja jestem Pan, Bóg wasz” (Kapłańska 20:7).
10. Wiara w uzdrowienie przez Chrystusa jako pełne rozwiązanie
    • Chrześcijaństwo głosi, że Chrystus jest ostatecznym źródłem uzdrowienia i wyzwolenia z wszelkich grzechów.
    • „W Jego ranach jest nasze uzdrowienie” (Izajasza 53:5) – odkupienie i uzdrowienie, które ofiaruje Chrystus, obejmuje pełną przemianę duchową i fizyczną.

Te biblijne zasady są odpowiedzią na pewne założenia Programu Dwunastu Kroków i stanowią chrześcijańską alternatywę dla radzenia sobie z grzechem i uzależnieniami.